U zabite krajeve Srbi stigli posle Kosovske bitke, a narednih šest vekova pripadnici još 23 nacije

U dodiru Karpata i Vršačkog gorja, kao božjom rukom postavljeno na brežuljke ispresecane divljim gudurama, vinogradima zaklonjeno i sačuvano od sveta, nalazi se Gudurica - po svemu neobično selo. U ovom malom planinskom selu usred pitomog ravnog Banata, petnaestak kilometara severoistočno od Vršca, vekovima živi i o ukrštenim balkanskim putevima svedoči čak 14 različitih nacija. Gudurica je pomirila razne ljude i obuzdala svakakve ćudi.

Prema beleškama vršačkog istoričara Feliksa Milekera (1858–1942), Gudurica se isprva, u 15. veku, pominje kao Kutres, zatim Kutrica, u 18. kao Guteric, u 19. veku Kudric, 1894. godine zvala se Temeskutas, a današnje ime dobila je 1922. Po nekima, ime je nastalo od nemačkog guten Ritz, što znači dobar rit, a, po drugima, nazvano je upravo po okolnim gudurama.

Pisani podaci o Banatu govore da su Srbi guduričke krajeve naselili posle 1389, odnosno, kada su nakon Kosovske bitke prelazili Dunav. U krašovskom komitetu 1458. i 1462. bila je malo naselje. Stari ugarski dokumenti kazuju da je bila vlasništvo Pavla i Nikole od Kutresa. Nešto kasnije, 1597, zapisano je da je nastanjena srpskim stanovništvom i da je u posedu Franje Jošike de Karansebeš, a 1716. da je dodeljena austrijskoj provinciji - vršačkom distriktu temišvarskog Banata. Iste godine u arhivu bečkog dvora zapisano je da je naselje imalo 17 kuća. Godine 1719, po odlasku Turaka, kada je Banat nakon Požarevačkog mira vraćen Austriji, u Guduricu se doseljavaju vinogradari iz zapadne Nemačke, iz Lotaringije , Mozelske doline, Rajnske oblasti, Trijera i Majnca. Starosedeoci Srbi povlače se u obližnje selo Veliko Središte. Zapisi iz crkvenih knjiga kažu da je selo 1742. brojalo 150 kuća sa čisto nemačkim stanovništvom. Ovaj kraj 1763. kolonizuje carica Marija Terezija, a od 1780. do 1790. car Franja Josif. Krajem 18. veka u Kutrici je bilo 768 katoličkih stanovnika i dodeljena je temišvarskom komitatu. Franc Prvi izdao je 1821. povlastice kojima dobija pravo i podršku Kraljevske kancelarije da svakog 1. maja i 16. oktobra održava vašar za prodaju robe i stoke. Tada je imala 1.067, a 1854. 1.538 stanovnika.

Krajem 19. veka postala je opština i dobila beležnika, apoteku, telegraf...U novembru 1918. u Kutricu je umarširala srpska vojska, a naredne godine je pripojena torontalsko – tamiškoj županiji. Godine 1921. popisano je 2.097 stanovnika, od kojih 2013 Nemaca, 53 Mađara, 15 Srba, 10 Rumuna, 5 Čeha, a jedan je podveden pod “ostali”. U selo 1941. ulaze Nemci, a 1944. Rusi. Demografska slika Gudurice tada dobija današnje karakteristike. Uz preostale Nemce koji su bili u mešovitim brakovima, u velikom broju su naseljeni kolonisti iz svih bivših jugoslovenskih republika. Prvo stižu Slovenci i Makedonci. Poslednji doseljenici bile su izbeglice iz Hrvatske, BiH i sa Kosova. NJih nekoliko stotina. Na ulazu u selo izgrađeno im je i naselje.

U Gudurici su nekada živele čak 24 različite nacije, a danas ih ima 14, odnosno 1.300 stanovnika u 420 domaćinstava. I niko nikoga više ne pita šta je poreklom i kojim putem je došao.

Slobodno se može reći da je ovo planinsko selo u ravnom Banatu srce i duša velikih i moćnih “Vršačkih vinograda”. Prema verovanju i seoskim pričama vinova loza se u ovim krajevima uzgaja još od vremena Rimljana, “a možda i od ranije”. Po pisanim podacima, 1719. iz Alzasa se u Malu Guduricu, naselje 2 kilometra od sela, doselila vinogradarska porodica Tec. Taj teren i danas se naziva Tecov breg i i dalje je pod najboljom vinovom lozom. Do kraja 19. veka vršački kraj je bio najznačajnije vinogorje u Ugarskoj. Na žalost, do 1889. filoksera je sve uništila. Istrpeli su vešti vinogradari ovu katastrofu i već 1895. posadili novih 98 lanaca vinograda na otpornoj američkoj podlozi. Između svetskih ratova guduričko vinogradarstvo je trpelo jer se vinova loza sadila širom Banata. Jeftina vina konkurisala su tradiciji. Posle 1945. svi privatni vinogradi postali su društveni.

U “Vršačkim vinogradima” zaposleno je oko 300 Guduričana. Pod društvenim vinogradima je 900 hektara, a oko 150 porodica na 70 hektara ima svoje.

U Gudurici svaka kuća ima vinski podrum, građen rukama starih nemačkih majstora, i svaki domaćin sam pravi vino.

Autor teksta : Aleksandar Čupić

Izvor : DNEVNIK (napomena : deo originalnog teksta je odstranjen)